Emsile.Com

Fatih Camii, Emsile.com, Sarf, Nahiv, Fıkıh, Hukuk, Mantık ilimleri

185
Şırnak Üniversitesi
İlahiyat Fakültesi
Dergisi
Melayê Cizîrî Divanı ve Şerhi
Abdulbaki Turan
Nûbihar Yayınları, İstanbul, 2010 / 800 sayfa
Tanıtan: M. Nesim DORU16*
Molla Ahmed el-Cezeri, 17. yüzyılda (1570–1640) Botan Emirliği
döneminde Cizre’de yaşamış ünlü bir Kürt şairi ve mutasavvıfı-
dır. Halk arasında Melayê Cizîrî (Cizreli Molla) olarak bilinen şairin
bir “divan”ı vardır. Divanında sonu Arap alfabesinin sıralamasına göre
biten gazeller, kasideler, na’tlar, rubailer ve terkipler bulunur. Cezerî,
şiirlerinde mahlas olarak Türkçede kullanılan ‘Molla’ kelimesinden
Kürtçeye dönüşmüş ‘Mela’, okların hedefi olması veya sevgilinin yü-
zündeki benlere (tasavvufta vahdete) meftun olması anlamına gelen
‘Nişani’ ile ‘Ahmed’ mahlaslarını kullanmıştır. Cezerî’nin divanı Kürt
Edebiyatının şaheseri olarak kabul edilir. Divanda tarih, felsefe, tasavvuf,
belagat, astronomi, ilahi aşk, varlık meselesi gibi konular işlenmiş-

277
BELÂGAT’TA ER-RUMMÂNÎ *
László TÜSKE- Budapeşte
Çev.: Okt. Dr. İsmail DEMİR**
Okt. Mustafa KAYA***
ÖZET
Bu çalışma, yazar László Tüske’nin ar-Rummanî on Eloquence
(Balâga) adlı makalesinin çevirisidir. Tüske bu makalede, Mu‘tezilî
bir gramerci olarak tanınan Ebu’l-Hasen ‘Alî b. ‘Îsâ er-Rummânî (öl.
384/994)’nin belâgata ait özgün fikirlerini ve bu bilime katkılarını, enNuket fî İ‘câzi’l-Kur’ân adlı eserini göz önünde bulundurarak inceler.
O, er-Rummânî’nin savunmacı belâgatından bahsederken
karşılaştırmalara gider ve Aristoteles’in Rhetoric’inin içeriğiyle erRummânî’nin belâgat ögeleri arasındaki benzerliğe dikkat çeker.
Neticede, er-Rummânî’nin belâgat anlayışının, Avrupaî gelenekten
bilinen belâgata ait eserlerden etkilense de, farklı ve özgün olduğunu
ve örneğin Fahruddîn er-Râzî, es-Sekkâkî, İbn Sinân el-Hafâcî,
‘Abdulkāhir el-Curcânî gibi daha sonraki müelliflerce devam
ettirildiğini ifade eder.

Hac kayıtları 2018 yılında da heyecanla bekleniyor. Hac kayıtları 2018 ne zaman, hac kayıtları nasıl yapılır sorularının cevapları araştırılıyor. Diyanet İşleri Başkanlığı hac zamanlarında vatandaşlara kayıtlarını ne zaman yapacaklarını resmi internet sitesi üzerinden yayınlıyor. İlk defa hacca gitmek isteyenler 21 Aralık Perşembe ve 29 Aralık Cuma tarihleri arasında müracaatlarını yapabilecekler. Peki hac başvuruları nasıl yapılır? Vatandaşlar merakla bu sorusunun cevabını araştırmaya başladılar. İlk defa kayıt yaptırmak isteyenlerin ilgili bankalara ön kayıt ücretini yatırmaları gerekiyor. Hac kayıt ücreti 20 TL olarak belirlendi. Vatandaşlar müracaatlarını Diyanet’in resmi internet sitesi hac.diyanet.gov.tr üzerinden elektronik ortamda veya müftülüklere doğrudan form dilekçe ile yapabilecekler. Hac kayıtları ile ilgili merak edilenlere haberimiz içerisinden ulaşabilirsiniz.

"Kurum İçi Naklen Kur'an Kursu Öğreticisi Alımı Sözlü Sınavı" sonucunda münhal kalan 35 kadroya sözlü sınav puan sıralamasına göre ek tercihle naklen Kur'an Kursu Öğreticisi ataması yapılacaktır.

Atanma işlemlerine esas olmak üzere;

1- Adaylar Tercih işlemlerini ilgili tarihler arasında http://dibbys.diyanet.gov.tr web adresi üzerinden kendi kullanıcı hesapları vasıtasıyla yapacaklardır.

2- Adaylar 15 Kur'an kursu tercihi yapacaklardır.

3- Tercihlere yerleştirme işlemleri sözlü sınav başarı puanı en yüksek olandan başlamak suretiyle Başkanlığımızca bilgisayar ortamında gerçekleştirilecektir. Puanların eşit olması durumunda, MBSTS puanı yüksek olana, onun da eşit olması halinde hizmet süresi fazla olana, bu sürenin eşitliğinde yaşı büyük olana öncelik verilecektir.

İ.Ü. Şarkiyat Mecmuası Sayı 19 (2011-2) 143-169 143
FARS ŞİİRİNDE NİMÂ ÇAĞININ DEVRELERİ
Nimet Yıldırım*
Özet: Yeni Fars şiirinin temellerini atan bilindiği gibi Nimâ Yuşîc’dir.
Nimâ, modern Fars şiirinde yaygın olarak bilinen son derece ünlü şiiri
“Efsane” ile İran toplumuna yeni bir anlam dünyasıyla dopdolu dizeler,
yepyeni içerikte bir şiir anlayışı sundu. Yeni bir düşünce ve yeni bir bakış
açısıyla, eşine az rastlanabilen bir cesaretle farklı bir pencereden bakarak
yeni kavramlar, yeni kelimeler ve ifadeler, kelimeler ve ifadeler arasında
farklı ilgiler, değişik teşbih tarzları, tamamen farklı yeni ifade tarzları ile
şiirin tarzını değiştirmede oldukça başarılı oldu.
Daha sonraları Feridûn-i Tevellelî, “Efsane” türü şiir kalıbından hoş-
lanarak bu tarzı takip etmeğe çalıştı. Efsâne ile birlikte başlayan yeni tarz
gazel, sadece Tevellelî’ye özgü bir tarz değildi. Çağdaş İran şairleri arasında
sadece Nimâ’nın bir ekol öncüsü olduğuna inanan Ahmed-i Şamlû, diğer

ÂB : SU
Âb: su sözcüğü, Avestâ’da; “āpī”, Sanskritçe’de; “āp”, Pehlevice’de; “āp”, “āv” , Farsça bazı lehçelerde; “âf”, “âv” ve “ev” şekilleriyle de görülür. Âb kelimesi, Mazdeist literatürde; “Âbân”, “Âbân Yeşt”, “Âbângân”, “Âbrîzân” gibi kelimelerde de yer alır. Suları koruyan melek de, “Apāmnapāt” adını taşır. Yararlı unsurları etkinlikleri oranında kutsayan İranlılar, hayatın temel gerekleri olan bu ögelerin bir özel tanrının korumasında bulunduğuna inanırlar. Su da, bu ögeler arasında yer alır ve Avestâ’da övülüp kutsanır. Ahura Mazda suyu yarattığında, bütün sular Elburz Dağı’nın güney eteklerinden çıkan, içerisinde her biri ayrı özelliklere sahip bin gölün suyunu bulunduran Ferâhkert Denizi’ne doğru akmaya başlar.

Bahâeddîn HURREMŞÂHÎ
ÖZET
Hâfız-ı Şirâzî‟nin, şiirlerini kaleme alırken Kuran-ı Kerim‟den etkilenip
etkilenmediği, merak edilen ve tartışılan bir konudur. Yazar bu çalışmada Hâfız‟ın
konu ve şekil itibariyle Kuran‟dan etkilendiğini belirtmiştir. Kuran sûreleri ve Hâfız‟ın
gazellerinde farklı ve çeşitli konuların bir araya getirilip muhataba sunulmasını ise bir
eksiklik değil, üslûp özelliği olarak görmüştür.
Anahtar Kelimeler: Kuran, Hâfız-ı Şirâzî ve Divanı.
HÂFIZ’S STYLE OF ART AND THE QURAN
ABSTRACT
It is still discussed whether Hâfız-ı Şirâzî was influenced by The Quran when
writing his works. The author agrees with the idea that Hafız was influenced by The
Quran in terms of subject matter and form. Furthermore, he does not see the fact that
different and various subject matters were gathered and presented to the audiences in
Hafız‟s lyrics and the Quran as poorness. He rather concerns it as a feature of style.
Key Words: Quran, Hâfız-ı Şirâzî and His Divan.

"Sizi yeryüzünün halifeleri kılan, size verdiği (nimetler) hususunda sizi deneyip sınamak için kiminizi kiminizden derecelerle üstün kılan O'dur. Şüphesiz Rabbin, cezası çabuk olandır ve gerçekten O, bağışlayan, merhamet edendir." (6/En'âm, 165)

Özet
Yaşamı, düşüncesi, inançları, hoşgörüsü ve eserleri ile yüzyılları aşmış bir mutasavvıf-şair
olan Mevlânâ’nın menkıbelerini anlatan eserler, 13. yüzyıldan itibaren kaleme
alınmaya başlanmıştır. Bununla birlikte onu o yapan, eğitim ve olgunlaşma sürecinde yanında
bulunan kişiler unutulmamış, onların menkıbeleri de bu eserlerde yerini almıştır. Bu
durum, Mevlânâ ve Mevlevîliği anlamanın bu zatları da tanımakla mümkün olabileceği dü-
şüncesinin sonucudur. Böylece bir yandan Mevlânâ’nın zaman içerisinde gelişen düşünce
ve duygu ikliminin temel taşları ile tarikatın gelişimi gösterilirken diğer yandan bu kişilere
olan vefa borcu ödenmeye çalışılmıştır. Seyyid Burhâneddîn Muhakkık-ı Tirmizî de Mevlânâ’nın
babasından sonraki hocası olması açısından bu zatlar içinde ayrı bir yer edinmiştir.
Bu makalede Tirmizî’nin, Menâkıbü’l-Ârifîn’in Kemâl Ahmed Dede tarafından yapılan tercümesi
Tercüme-i Menâkıb-ı Mevlânâ’da ne şekilde yer aldığı üzerinde durulacaktır.

Özet: Türkiye Türkçesinin en kapsamlı sözlüklerinden olan Türk Dil Kurumu yayını
“Türkçe Sözlük”teki verilere göre bugün Türkiye Türkçesinde 1374 Farsça kelime bulunmaktadır.
Bu kelimelerden bazıları çok yoğun kullanılmakla birlikte bazılarının kullanım
sıklığı azalmış; bazıları da unutulma durumuna gelmiştir. Hiç kuşkusuz, Türkiye
Türkçesinin en önemli zenginliklerinden birini oluşturan alıntı kelimeler içerisinde hiç de
küçümsenmeyecek oranda olan Farsça sözcükler, Türk’ün dilinde, zihninde ve irfanında;
Türkçenin sesinde ve yapısında yeni biçimler kazanmış ve bu sözcükler artık tamamen
Türkçeleşmiştir. Bu makalede, Türkiye Türkçesindeki Farsça sözcüklerin nasıl Türkçeleştirildiği
konu edilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Türkçe, Türkiye Türkçesi, Farsça, Türkçeleşmiş kelimeler, Dil
Bilim
Persian Words in Turkish and Their Usage
Abstract: There are 1374 words derived from Persian in Turkish spoken in Turkey

211
Çukurova Üniversitesi
Fen-Edebiyat Fakültesi
Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü
ÖZET
Bu çalışmada, Çağatay edebiyatının ünlü sanatçısı Ali Şir Nevâyî'nin Târîh-i Enbiyâ
ve Hükemâ , Târîh-i Mülûk-i ‘Acem ve Münşe'ât adlı eserlerinde fiil olarak kullanılan
deyimlerden Farsça ile benzeşenler incelenmiştir. İncelenen eserlerde Farsça ile ortak
anlatım kalıbında oldukları görülen fiil deyimler Farsça sözlükler aracılığı ile tespit
edilmiştir.
Türkçe ile Farsçanın değişik dönemlerdeki ilişkileri iki dil arasında ortaklıklara
yol açmıştır. Deyimlerde de ortaklıklar görülmektedir. Deyimlerin bir kısmı fiil olarak
kullanılan ögelerdir. Çalışmanın başlangıcında deyimlerin özellikleri , birleşik fiil
olarak kabul edilip edilemeyeceği üzerine görüşler değerlendirilmiştir.
Üç eserde Çağataycada fiil olarak kullanılan altmış bir deyimin Farsça ile
benzer olduğu görülmüştür.
Anahtar kelimeler: deyim, yarı çeviri kelime, birleşik fiil, Ali Şir Nevâyî, Çağatayca.
ABSTRACT

T.C.
ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ
İLAHİYAT FAKÜLTESİ
Cilt: 11, Sayı:1, 2002
ss. 103-120
ARAP EDEBİYATINDA ŞİİR KAVRAMI PROBLEMİ
-MUKAYESELİ VE ANALİTİK BİR BAKIŞ-
Mehmet YALAR*
ÖZET
Arap Edebiyatında Şiir Kavramı Problemi incelenirken önce “şiir”
kelimesinin sözlük anlamına yer verilmiş, sonra kavram olarak “şiir”in
özünde var olan karmaşa ile ilgili genel yaklaşımlar ve gerek klasik ve
çağdaş Arap literatüründe gerek batılılarca yapılmış olan çeşitli tanım ve
izahlar, mukayeseli bir şekilde analiz edilmiş ve sonuçları
değerlendirilmiştir.
SUMMARY
The Problem of Concept in the Arabic Poem
While studying “the Problem of Concept in the Arabic poem”, first the
meaning of poem was considered, and then; on the one hand the general
approches pertaining to the complication that has been in the essence of the
poem, on the other hand some assorted definitions and explanations both in
Arabic Literature and in the works written by westerner scholars have been

Journal of Turkish Language and Literature
Volume:2, Issue: 4, Autumn 2016, (16-32)
BUDİNLİ CİHÂDÎ VE TEŞRÎH-İ TIBÂè İSİMLİ TÜRKÇE- ARAPÇA MANZUM
SÖZLÜĞÜ
Hasan DOĞAN1
Özet
Klasik Türk şiirine özgü bir gelenek olan manzum sözlük yazma geleneği ile ilgili bugüne değin birçok çalışma
yapıldı. Yapılan çalışmalar, manzum sözlüklerin Türkçe kelimelerin Arapça– Farsça karşılıklarını, temel
dilbilgisi kurallarını, sayı ve vezinleri öğretmek maksadıyla Osmanlı eğitim sisteminde bir hayli rağbet
gördüğünü göstermektedir.
Türklerin coğrafyaları aşan kültür ve medeniyeti sayesinde birçok yazma yahut matbu eserin bugün yabancı
ülkelerde olması, hemen her gün yeni bir eserin ortaya çıkmasına vesile olmuştur. İşte bu çalışmada, Osmanlı
eğitim hayatında dil ve aruz öğreniminde kullanılan manzum sözlükler arasında sayılabilecek ve biri
Belgrad’da ve diğeri de İstanbul’da olmak üzere şu ana kadar iki nüshasına ulaşabildiğimiz, Budinli Cihâdî’nin

Erdem, İ. (2013). Konuşma dili açısından Arapça ve Farsça alıntı kelimelerin bugünkü durumu. Ana Dili Eğitimi
Dergisi, 1(1), 92-100.
92
Ana Dili Eğitimi Dergisi
Journal of Mother Tongue Education
ADED – JOMTE
www.anadiliegitimi.com
Konuşma Dili Açısından Arapça ve Farsça Alıntı Kelimelerin Bugünkü Durumu
İlhan Erdem*
Özet
Tarihi süreç içerisinde Farsça ve Arapçadan pek çok kelime Türkçeye girmiştir. Yıllarca kullanılan
bu kelimeler artık yazılış ve söyleyişiyle Türkçeye mal olmuştur. Alıntı kelimeler; bünyesindeki
seslerin düşme, türeme, değişme gibi birtakım ses olaylarına maruz kalarak Türkçe söyleyişe
uygun hâle gelmiştir. Bazen de o dile özgü yapılarını sürdürmüştür. Mesela Türkçede alıntı
kelimelerde uzun söyleyişler yaygındır. Bu ve benzeri bazı sorunlar konuşma dili açısından
incelenmelidir. Standart konuşma dili bu incelemelere göre oluşturulmalıdır. Çalışmamız da bu

SÖZLÜKBİLİM VE ARAPÇA SÖZLÜK ÇALIŞMALARINA TARİHSEL BİR
YAKLAŞIM
Galip Yavuz*
Anahtar Kelimeler: Sözlük, sözlük bilim, leksikografi, Arapça.
Bu çalışmamızın amacı, Arap dili alanında daha önceden yapılmış
çalışmalar ışığında “sözlükbilimin” geçirdiği tarihsel evreleri değerlendirmektir.
Sözlükbilim ( Leksikografi) in Tanımı ve Tarihsel seyri
Sözlükbilim, bir dilin ya da karşılaştırmalı olarak çeşitli dillerin söz varlığını
sözlük biçiminde ortaya koymaya yönelen, bu amaçla yöntemler geliştirerek
uygulama yollarını gösteren bir dilbilim alanıdır.1
Bir dildeki sözlüksel birimleri, başka
bir deyişle, anlambirimlerin sözlükbirim niteliği taşıyanları ile, dilbilgisel olmayan ve
sözlükbirimler gibi işlem gören çeşitli birleşimleri (bileşke birimler) dilbilim
yöntemleriyle inceleyen, bu arada sözlük yapımının kuramsal sorunlarını ele alan
bilimdir.2

Dünyada ilk sözlüğün ne zaman, nerede ve hangi dili temel alarak